μηδική

(Medicago). Γένος δικοτυλήδονων φυτών της οικογένειας των ψυχανθών. Πρόκειται για πόες, που μοιάζουν στο τριφύλλι, και φέρουν μικρά άνθη και τρίφυλλα σύνθετα φύλλα. Κυριότερος εκπρόσωπος του γένους είναι το είδος Medicago sativa, γνωστό ως ήμερο τριφύλλι ή αλφάλφα. Το φυτό αυτό είναι πολυετής πόα με πολυάριθμους, λείους, όρθιους ή ανερχόμενους βλαστούς, ύψους 30-90 εκ. και τρίφυλλα κατ’ εναλλαγή σύνθετα φύλλα, τα τρία φυλλάρια των οποίων είναι στενά, ωοειδή και οδοντωτά στην κορυφή, μήκους τριάντα χιλιοστών. Τα ψυχοειδή άνθη του έχουν μοβ ή κίτρινο χρώμα και σχηματίζουν μασχαλιαίες βοτρυώδεις ταξιανθίες, ενώ η επικονίασή τους γίνεται με διάφορα είδη μελισσών. Οι καρποί είναι χέδροπες που περιέχουν 2-7 νεφροειδή, κιτρινοπράσινα σπέρματα. Το αλφάλφα είναι ευρέως διαδεδομένο στις εύκρατες περιοχές του κόσμου, όπου αποτελεί χρήσιμο κτηνοτροφικό φυτό, ενώ καλλιεργείται από την αρχαιότητα· οι αρχαίοι Έλληνες, που το ονόμαζαν μηδική πόα, το εισήγαγαν στην Ελλάδα από την Περσία κατά τους Μηδικούς πολέμους. Οι Ρωμαίοι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Βιργιλίου, το εκτιμούσαν ως ένα από τα πιο αξιόλογα φυτά για λιβάδι. Σήμερα, καλλιεργείται πάρα πολύ στα τεχνητά κοφτολίβαδα, στους τριφυλλεώνες, όπου το αλφάλφα, πλούσιο σε πρωτεΐνες, είναι παραγωγικό για 4-6 χρόνια· καλλιεργείται σε υψόμετρο που φθάνει τα 1.000 μ., ενώ το κρύο και η υγρασία μπορούν να τη βλάψουν. Για τη δημιουργία ενός τεχνητού λιβαδιού αλφάλφα, το έδαφος πρέπει να απαλλαγεί από τα ζιζάνια και να οργωθεί, σε βάθος το λιγότερο έως 50 εκ.· στη συνέχεια, απαιτείται μια καλή λίπανση, για να ακολουθήσει η σπορά. Συνήθως, το αλφάλφα καλλιεργείται αμιγές, ωστόσο, μπορεί να καλλιεργείται και με άλλα φυτά, όπως η βρώμη ή άλλα δημητριακά του τύπου των σιτηρών, τα οποία θερίζονται πριν ανθίσουν ως πράσινο χόρτο. Κατά το πρώτο έτος της καλλιέργειας, το αλφάλφα παρέχει 2-4 κοψιές, που πραγματοποιούνται, όταν έχουν ανοίξει τα 3/10 των ανθέων και σε ύψος 10 εκ. από το έδαφος· το κομμένο χόρτο στεγνώνει στο χωράφι, δεματοποιείται και αποθηκεύεται. Ποτιστικές καλλιέργειες αλφάλφα, υπάρχουν σε πολλά μέρη της Ελλάδας και κυρίως στη Μακεδονία, στη Φθιώτιδα, στη Δωρίδα, στη Ναυπακτία, στην Ηλεία και στη Μεσσηνία· καταλληλότερες ποικιλίες για την Ελλάδα είναι η αφρικανική U.S.D.A., της νότιας Αυστραλίας, της Γερμανίας, της Ουγγαρίας και η Αμερικανική talent alfalfa. Η καταλληλότερη εποχή σποράς για την Ελλάδα είναι το φθινόπωρο, στις ψυχρές, όμως, περιοχές, ενδείκνυται η άνοιξη. Το αλφάλφα αποτελεί πηγή καλού εισοδήματος, χωρίς να εξαντλεί το έδαφος· στην ουσία εμπλουτίζει το έδαφος με άζωτο, χάρη στις συμβιωτικές του σχέσεις με στελέχη του αζωτοδεσμευτικού βακτηρίου Rhizobium meliloti. Η ελληνική χλωρίδα περιλαμβάνει συνολικά περίπου 20 είδη αυτού του γένους, τα πιο αξιόλογα από τα οποία είναι το Medicago arborea, αειθαλής θάμνος, ιθαγενής της νότιας Ευρώπης, με χρυσοκίτρινα άνθη, ο οποίος είναι πολύτιμος ως κτηνοτροφικό και μελισσοκομικό φυτό· ευδοκιμεί και στα πιο άγονα και ξηρά εδάφη και αντέχει στις παραθαλάσσιες τοποθεσίες, ενώ χρησιμοποιείται στα πάρκα και στους κήπους για καλλωπιστικούς σκοπούς. Γνωστό ως δρεπανοειδές αλφάλφα είναι και το Medicago falcata, πολυετές φυτό με έρποντα βλαστό, το οποίο χρησιμοποιείται σε διασταυρώσεις με το Medicago sativa για τη δημιουργία νέων ποικιλιών. Ανάγλυφη χρυσή πλάκα του 7ου-6ου αι. π.Χ., που προέρχεται από τον θησαυρό του Ώξου, αντιπροσωπευτικό έργο μηδικής τέχνης (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο). Η μηδική ή ήμερο τριφύλλι καλλιεργείται στα τεχνητά λιβάδια, καθώς δίνει χόρτο πλούσιο σε πρωτεΐνες. Ταξιανθία μηδικής.

* * *

η (ΑΜ μηδική και μηδίκη)

βλ. μηδικός.